طرح سامانه املاک و اسکان به «خود اظهاری سرپرستان خانوارها» نیز مشهور است. این طرح اطلاعات جامعی را از بازار مسکن کشور در اختیار سیاست‌گذاران قرار می‌دهد تا آن‌ها بتوانند از این اطلاعات در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های آتی کشور استفاده کنند. اجرای طرح سامانه املاک و اسکان می‌تواند به عرضه خانه‌های خالی در بازار اجاره کمک کند. این طرح به عنوان راهی برای گشایش بازار مسکن از رکود در نظر گرفته شده است. به هر روی، برای شناخت بیشتر این طرح با مقاله دیگری از اکوساختمان همراه باشید.
درباره سامانه املاک و اسکان
سامانه املاک و اسکان که به «سامانه یکتا املاک» یا «سامانه املاک خالی» یا «سامانه ملی املاک» نیز معروف است، به دلیل جمع‌آوری اطلاعات سکونتی اشخاص صاحب مسکن و شناسایی خانه‌های خالی راه اندازی شده است. تمامی سرپرستان خانوار مؤظف هستند تا در آدرس سامانه املاک و اسکان به نشانی اینترنتی amlak.mrud.ir ثبت نام کنند.
از اهداف مهم این طرح می‌توان به شناسایی خریداران ملک توسط افرادی اشاره کرد که به احتکار این املاک روی آورده‌اند. این رویه کاملاً در تقابل با نیاز روزافزون جامعه به مسکن قرار دارد و به یکی از دلایل اصلی گران شدن خانه تبدیل شده است. این طرح با اصلاح ماده ۵۴ قانون مالیاتهای مستقیم با موضوع دریافت مالیات از خانه‌های خالی اجرایی شد.
هدف سامانه املاک و اسکان
راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان یکی از بهترین ابزارهای جمع‌آوری و سرشماری اطلاعات ملکی جهت بررسی وضعیت املاک در کشور است. کارشناسان هدف اصلی این سامانه را شفاف‌سازی اطلاعات در معاملات املاک و مستغلات می‌دانند. از این طریق این طرح می‌توان مالکان واحدهای مسکونی، تجاری، خدماتی و اداری را شناسایی کرد. این طرح می‌تواند به عنوان یک سامانه ملی اطلاعات مسکن فعالیت کند.
شفافیت داده‌های حاصله از این سامانه می‌تواند نشان دهد که چه تعداد از خانه‌ها مسکونی دارای سکنه و چه تعداد خانه‌ها خالی هستند. همچنین، تهیه یک بانک اطلاعاتی در حوزه مسکن برای دریافت مالیاتهای مربوط به این حوزه را آسان می‌کند. این مهم باعث می‌شود یک سیستم یکپارچه اطلاعاتی در دسترس باشد تا با آن بتوان بخش مالیاتی مسکن را به خوبی اداره کرد.
از اهداف کلی سامانه املاک و اسکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشوقی برای ورود خانه‌های خالی به بازار اجاره
- تعادل بخش تقاضای خانه در بازار مسکن
- کاهش فشار تقاضای دلالی در معاملات قولنامه‌ای
- شناسایی محل اسکان خانوارها
- جمع‌آوری اطلاعات آماری در زمینه اقتصاد مسکن، مهاجرت‌ها، عرضه و تقاضا و تراکم جمعیت مالک و مستأجر در مناطق مختلف شهر
- ساماندهی بافت‌های فرسوده، املاک رها شده و املاک خالی دارای مشکلات ورثه‌ای
شرایط و الزامات سامانه املاک و اسکان
کلیه سرپرستان خانوار اعم از شهری و روستایی، مالک و مستأجر و تمامی مالکین واحدهای مسکونی موظف هستند که اطلاعات محل سکونت و املاک تحت مالکیت خود (با مالکیت‌های رسمی، وکالتی، تعاونی شهری و روستایی) را در سامانه املاک و اسکان درج کنند. پس از دو ماه وقفه، امکان دسترسی به سامانه املاک و اسکان دوباره فراهم شده بود. همه مالکان و مستاجران تا پایان مهر برای خود اظهاری در این سامانه فرصت داشتند.
به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی: «هر خانواری که نسبت به درج اطلاعات اقدام نکند یا اطلاعات را نادرست اعلام کند، علاوه بر آنکه کد یکتا دریافت نمی‌کند از خدمات دولتی نیز محروم می‌شود. بر این اساس این خانوارها مشمول دو برابر جرایم مالیاتی خواهند شد. با درج این اطلاعات هیچ نوع مالیاتی به خانه اول و دوم شما در شهری دیگر و همچنین خانه‌های واقع در شهرهای کوچک و روستاها تعلق نمی‌گیرد.
ثبت نام در سامانه املاک و اسکان و دانلود اپلیکیشن
پس از ورود به صفحه اصلی سامانه املاک خالی، گزینه ورود به سامانه را انتخاب کنید. در مرحله بعد، باید شماره همراه خود را وارد کنید و دکمه ورود را بزنید. این شماره باید به نام شما و کد ملی‌تان به ثبت برسد. رمز ورود به سامانه به شماره تماس شما ارسال می‌شود که با آن می‌توانید وارد سامانه شوید.
با یوزر و پسورد خود می‌توانید وارد سامانه شوید. در این مرحله لازم است اطلاعات هویتی خود را در سامانه وارد کنید. سپس لیست املاکی که به نام شما ثبت شده‌اند، نمایش داده می‌شوند که باید از طریق دکمه تعیین تکلیف، وضعیت ملک خود را مشخص کنید. در مرحله آخر نیز اطلاعات مربوط به اقامتگاه اصلی و فرعی خود را وارد سامانه می‌کنید تا فرآیند ثبت نام به پایان برسد.
امکان دانلود اپلیکیشن سامانه املاک و اسکان نیز وجود دارد. افراد بدون نیاز به داشتن کامپیوتر یا لپ تاپ و تنها از طریق گوشی همراه می‌توانند اپ املاک و اسکان را دانلود کنند. سپس با وارد شدن به این سامانه می‌توانند اطلاعات ملکی خود را وارد کنند. برای دانلود اپلیکیشن املاک و اسکان، لازم است که افراد ابتدا وارد سایت املاک و اسکان شوند و سپس برحسب نوع سیستم عامل خود، اپ را دانلود نمایند.
در حال حاضر، فایل نصبی اپلیکیشن این سامانه برای سیستم عامل اندروید بر روی سایت املاک و اسکان قرار دارد. افرادی که گوشی آیفون دارند، می‌توانند از طریق گزینه «Add to Home screen» در مرورگر سافاری به سامانه بروند و نسخه وب اپلیکیشن املاک و اسکان را بر روی آیفون خود نصب نمایند.
نکات مهم در سامانه املاک و اسکان
- اقامتگاه اصلی اقامتگاهی است که در آن زندگی می‌کنید و اقامتگاه فرعی اقامتگاه دوم خانواده شماست.
- وارد کردن کد رهگیری برای ثبت فروش یا سکونت ملک الزامی نیست.
- واحدهای مسکونی در شهرهای زیر یکصد هزار نفر جمعیت مشمول مالیات خانه خالی نخواهند شد.
- در صورت تغییر آدرس، ظرف مدت حداکثر یک ماه بایستی اطلاعات محل سکونت جدید باید در سامانه ثبت شود.
- در صورتی که مالک بیش از پنج واحد مسکونی خالی داشته باشد، مشمول مالیات دو برابری می‌شود.
- برای کسانی که بیش از دو واحد مسکونی به جز منازل مسکونی فرعی و ویلایی را در اختیار دارند و این واحدها بیش از ۴ ماه ساکنی نداشته باشند، مشمول قانون جدید خانه‌های خالی خواهند شد و به آن‌ها مالیات تعلق خواهد گرفت.
سخن آخر
سامانه املاک و اسکان توسط وزارت راه و شهرسازی راه‌اندازی شده است. براساس اعلام این وزارتخانه و مطابق ماده ۵۴ قانون مالیاتهای مستقیم، تمامی سرپرستان خانوار تا پایان مهرماه سال ۱۴۰۰ فرصت دارند که املاک تحت تملک خود را در سامانه املاک و اسکان به ثبت برسانند. برای کسانی که در این سامانه ثبت نام نکنند، مالیات و جریمه‌های مالیاتی در نظر گرفته می‌شود.
