سیستم‌های بانکی نهاد مالی و متولی سیاست‌های پولی کشورها هستند که از طریق جذب سرمایه‌های سرگردان به عنوان پس‌انداز و اعطای اعتبار از طریق اعطای وام توانایی این را دارد که فعالیت‌های اقتصادی از جمله صنعت، کشاورزی و خدمات را مدیریت کند و به سرانجام برساند. از آنجایی که بخش بزرگی از دارایی‌هایی از بانک‌ها وام‌ها و تسهیلاتی است که به مشتریان اعطا می‌کند را شامل می‌شود. نحوه تخصیص مناسب منابع، مدیریت بهینه آن‌ها و ارزیابی بررسی طرح‌های توسعه‌ای و ایجادی که از سوی مشتریان به سوی بانک‌ها روانه می‌شوند، مشتریان را بر این داشته است که با تدوین یک طرح توجیهی فنی اقتصادی بانکی به این روند سرعت ببخشند. در این مقاله با چگونگی نگارش یک طرح توجیهی فنی اقتصادی بانکی همراه اکو ساختمان بمانید.
برای دریافت مطالعه پیش امکان سنجی آنلاین در کمترین زمان به اکوساختمان مراجعه کنید.
روند اعطای تسهیلات از بانک به مشتری‌ها چگونه است؟
از جمله مدارک مهمی که واحدهای اقتصادی به منظور اخذ تسهیلات باید به بانک ارائه کنند، طرح توجیهی فنی اقتصادی است. طرح‌های ارائه شده به بانک از جانب متقاضیان تسهیلات، در صورتی که در بررسی‌های مقدماتی، هماهنگ با سیاست‌های اعتباری بانک تشخیص داده شود، باید توجیه‌پذیری آن از جنبه‌های اقتصادی، فنی و مالی مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد. چنانچه نتیجه این بررسی‌ها حاکی از بازدهی مناسب طرح و بازگشت به موقع منابع بانک در یک دوره معقولی باشد، می‌توان تسهیلات لازم را به این طرح اختصاص داد.
مدارکی که باید ضمیمه طرح توجیهی فنی اقتصادی بانک شود کدام است؟
- مدارک حقوقی شرکت شامل اساسنامه شرکت، آگهی تأسیس، آخرین آگهی تغییرات، کپی شناسنامه و کارت ملی اعضاء هیئت مدیره (در صورتی که متقاضی شخص حقیقی باشد کپی شناسنامه و کارت ملی شخص کفایت می‌کند)، سوابق کاری و تحصیلات هیئت مدیره، لیست سهامداران شرکت، کپی شناسنامه و کارت ملی سهامداران شرکت است.
- از جمله مجوزهای لازم نیز که باید در ابتدای طرح توجیهی ارائه شوند می‌توان از جواز تأسیس، پروانه بهره برداری، سایر مجوزها که بسته به نوع فعالیت تولیدی شرکت‌ها متفاوت است از قبیل مجوزهای محیط زیست، مجوز خوراک، انشعابات، تغییر کاربری، پروانه‌های بهداشتی و … نام برد.
- مدارک مرتبط با محل اجرای طرح از قبیل سند زمین در صورت مالکیت، سند اجاره نامه در صورت عدم مالکیت، سایت پلان کامل به همراه اندازه گذاری دقیق و کامل، عکس‌هایی از محوطه سازی و ساختمان‌های انجام شده طرح نیز باید ارائه شود.
- مدارک مربوط به تأسیسات طرح شامل استعلام قیمت انشعاب برق، گاز و آب و اخذ پیش فاکتورهای تأسیسات برق رسانی، گازرسانی و آبرسانی هم نیاز است و در صورتی که انشعابات موجود و برقرار باشد ارائه قبوض برق، گاز و آب نیز الزامی است.
- مدارک مربوط به ماشین آلات تولیدی و سایر تجهیزات اعم از کارگاهی، اداری، آزمایشگاهی و حمل‌و‌نقل طرح شامل پیش فاکتورهای معتبر، کاتالوگ‌های تجهیزات (که در آن مشخصات دقیق دستگاه‌ها اعم از ظرفیت، ابعاد انرژی مصرفی و … ذکر شده باشد) در صورتی‌که طرح توسعه‌ای باشد باید لیست تجهیزات موجود به همراه سال خرید، تعداد و ارزش دفتری (قیمت ثبت شده در دفاتر مالیاتی) هر یک باید ارائه شود.
- مدارک مالی شرکت در صورتی که از قبل دارای فعالیت تولید باشد شامل صورت‌های مالی شرکت مانند ترازنامه، صورت حساب سود و زیان و لیست بیمه پرسنل باید ارائه شود.
- در انتها نیز اطلاعاتی راجع به مواد اولیه و محصولات تولیدی شرکت اعم از ضریب مصرف مواد اولیه، قیمت واحد خرید هریک از مواد اولیه و بسته بندی، قیمت فروش واحد هریک از محصولات تولیدی پس از اخذ مدارک لازم نسبت به تدوین طرح توجیهی فنی اقتصادی اقدام می‌گردد.
فرمت یک طرح توجیهی فنی اقتصادی بانکی چگونه است؟
در بالا به مدراکی که نیاز است در یک طرح توجیهی ضمیمه شود اشاره شد، حالا در ادامه به تدوین خود طرح توجیهی فنی اقتصادی پرداخته شده است. این طرح شامل سه بخش ارزیابی بازار، ارزیابی فنی و مالی است که راجع به هر بخش به طور جداگانه توضیحاتی ارائه شده است.
ارزیابی بازار طرح توجیهی فنی اقتصادی بانک
در این مرحله به بررسی اقتصادی طرح از جمله قیمت مواد اولیه و برآورد ارزش افزوده طرح، روند عرضه و تقاضا در آینده و… مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این رابطه در ابتدای امر اطلاعات آماری، از وضعیت تولید و واردات جمع‌آوری شده و سپس از این طریق به بررسی بازار، پیش‌بینی روند آتی آن و تعیین هدف‌های تولیدی طرح توجیهی پرداخته می‌شود. مهم‌ترین موارد اقتصادی طرح توجیهی فنی اقتصادی بانک شامل موارد زیر است.
- روش تولید محصول مورد بررسی
- بررسی بازار محصول از طریق وضعیت عرضه و تقاضای آن در گذشته، حال و پیش‌بینی آینده
- مواد اولیه مورد نیاز از لحاظ قیمت و نحوه تأمین آن‌ها
- میزان اشتغال، میزان وابستگی، ارزش افزوده، ایجاد درآمد ارزی، صرفه جویی ارزی و غیره
- محل اجرای پروژه از نظر دسترسی به مواد اولیه و همچنین بازار فروش محصول آن
پیش بینی عرضه چگونه انجام می‌شود؟
برای تهیه و تدوین بخش اقتصادی طرح توجیهی فنی اقتصادی بانک پیش‌بینی‌هایی برای عرضه انجام می‌شود که بیشترین توجه به وضعیت بازار محصول و چگونگی تأمین مواد اولیه مورد نیاز معطوف شده و این مسئله به نحو محسوسی سایر موارد مهم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. روش بررسی آن نیز به طور خلاصه به این صورت است که با مراجعه به مراکز آمار و اداره اطلاعات و آمار وزارتخانه‌های ذی‌ربط و آمار و اطلاعات گمرک، اطلاعات واحدهای فعال و دارای مجوز تأسیس را کسب نموده، سپس با توجه به نوع محصول و پیشرفت فیزیکی واحدهای دارای مجوز، تأمین عرضه آتی محصول برآورد می‌شود. در ارزیابی بازار یک طرح توجیهی تأثیر سوابق سرمایه‌گذار بر فروش آتی باید مورد توجه قرار گیرد.
پیش بینی تقاضا چگونه انجام می‌شود؟
از روش‌های پرطرفدار پیش‌بینی تقاضا نیز می‌توان از تعمیم روند گذشته به آینده، روش رگرسیون خطی، میانگین متحرک و مصرف سرانه استفاده کرد. در انتها در این راه پس از تهیه و تدوین مجموعه‌ای از اطلاعات کمی و کیفی در قالب مطالب و جداول آماری به تجزیه و تحلیل و نهایتاً نتیجه‌گیری در خصوص وجود و یا عدم توجیه‌پذیری طرح از نظر بازار محصول پرداخته می‌شود.
چگونگی ارزیابی فنی طرح توجیهی فنی اقتصادی
هدف از بررسی این بخش یعنی بخش فنی طرح توجیهی، امکان‌سنجی قابلیت اجرا پروژه از لحاظ فنی و تکنیکی است. در این بخش مشخصات اجزاء فیزیکی و فنی طرح، توانائی‌های فنی مجری پروژه، برنامه زمان‌بندی پروژه و برآورد هزینه‌های سرمایه‌گذاری طرح مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. از جمله مهم‌ترین ارزیابی‌های این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- مطالعه تکنولوژی مورد نظر
- محل اجرای طرح از نظر جغرافیایی، راه‌های ارتباطی و …
- امکانات و تأسیسات زیر بنائی طرح توجیهی
- ساختمان، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز و برآورد سرمایه‌گذاری در طرح توجیهی
- نیروی انسانی مورد نیاز طرح توجیهی
- برنامه زمان‌بندی اجرای طرح توجیهی
ارزیابی مالی طرح توجیهی فنی اقتصادی آخرین و مهم‌ترین ارزیابی
سرمایه‌گذاران و بانک‌ها به عنوان شریک، سرمایه‌گذار و اعتباردهنده همواره تمایل دارند وضعیت مالی آینده پروژه‌هایی که برای مشارکت و یا استفاده از تسهیلات به آن‌ها پیشنهاد می‌شود را مورد ارزیابی دقیق قرار دهند، به همین دلیل است که این بخش مهم‌ترین بخش یک طرح توجیهی فنی اقتصادی بانکی است.
ارزیابی مالی متقاضیان فعال
در شرایطی که سرمایه پذیر فعالیت دارد ارزیابی مالی از طریق تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی ساله‌ای گذشته، می‌توان تصویر واضحی از توان مالی متقاضی به دست آورد و شناخت قابل قبولی از بافت مالی، سودآوری، کفایت مدیران، توان بازپرداخت کوتاه مدت و بلند مدت و سایر اطلاعات صورت می‌پذیرد.
ارزیابی متقاضیان جدید
نحوه ارزیابی وضعیت مالی طرح‌های توجیهی در پروژه‌های جدید متفاوت و پیچیده‌تر از ارزیابی پروژه‌های در حال اجرا خواهد بود. معمولاً اطلاعات اولیه برای برآورد مالی طرح از بررسی‌های اقتصادی و فنی از جمله مقدار و مبلغ مواد اولیه مصرفی، میزان سرمایه‌گذاری ثابت مورد نیاز (مانند زمین، ساختمان، تأسیسات و ماشین آلات و …) و برنامه زمان‌بندی اجرا طرح به دست می‌آید. مراحل مختلف بررسی مالی طرح به شرح زیر انجام می‌گیرد.
- برآورد هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت پروژه به تفکیک هزینه‌ها
- پیش‌بینی نوع و میزان تأمین مالی پروژه با توجه به برنامه زمان‌بندی طرح
- محاسبه و برآورد هزینه‌های جاری ناشی از اجرای پروژه، از جمله هزینه‌های تعمیر و نگهداری، حقوق و دستمزد، سوخت، انرژی و غیره …
- تهیه صورت‌های مالی برآوردی برای یک دوره‌ی حداقل پنج ساله (صورت سود و زیان، جریانات وجوه نقد و ترازنامه)
- تجزیه و تحلیل اطلاعات استخراج شده از صورت‌های مالی برآوردی
- برآورد سرمایه در گردش
- نحوه تأمین مالی پروژه و مشارکت‌ها
- پیش‌بینی هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی
- تفکیک هزینه‌های ثابت و متغیر
- تجزیه و تحلیل نقطه سر به سر و حاشیه ایمنی پروژه
- تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی همراه با جدول
- تجزیه و تحلیل ریسک پروژه
- برآورد میزان تسهیلات مالی مورد نظر برای اجرای پروژه با توجه به حجم سرمایه‌گذاری و درآمد آتی پروژه
مراحل گفته شده در بالا به دو بخش کلی قابل طبقه‌بندی است. بخش اول شامل مراحل منتهی به تهیه صورت‌های مالی برآوردی و بخش دوم نیز شامل تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی برآوردی است. دقت در تهیه صورت‌های مالی برآوردی، رابطه‌ای مستقیم و قوی با صحت و دقت اطلاعات جمع‌آوری شده در بررسی‌های اقتصادی و فنی دارد و از طرفی صورت‌های مالی ثبت شده، خود به عنوان اساس و پایه تجزیه و تحلیل‌های مالی بوده و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ بنابراین روش‌های مورد استفاده به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی، نحوه ارزیابی و قبول یا رد پروژه از نظر مالی، به عنوان موضوع اصلی به حساب می‌آید. در حال حاضر اصول مورد استفاده در گزارش‌های مالی تهیه شده برای ارزیابی طرح‌ها در سیستم بانکی کشور شامل موارد زیر می‌شود.
- روند سودآوری و میزان سود حاصل از اجرای پروژه
- میزان مازاد نقدی انباشته برآوردی در صورت جریان وجوه نقد
- برآورد نسبت مازاد نقدی انباشته به استهلاک انباشته
- مثبت بودن سرمایه در گردش خالص در ترازنامه برآوردی
- نسبت ارزش دارائی‌های قابل رهن (زمین، ساختمان، تأسیسات و ماشین‌آلات) به اصل تسهیلات (به عنوان پوشش وثیقه‌ای)
سخن آخر
برای تهیه و تدوین طرح توجیهی فنی اقتصادی بانک لازم است به ارزیابی و توضیح سه بخش بازار، فنی و مالی پروژه‌ای که از بانک برای پیشبرد یا افتتاح آن درخواست سرمایه شده است، پرداخته شود. این سه بخش به طور مختصر توضیح داده شد که امید است در قالب مقاله‌های دیگری هر بخش به طور مجزا و به تفصیل ارائه شود.
